Trong sách Quốc văn Giáo khoa thư bao gồm một bài bác ca dao nhan đề là “Đi chợ tính tiền”:
Một quan tiền xuất sắc mang đi,
Nàng mua đa số gì mà tính chẳng ra. Bạn đang đọc: Một quan là sáu trăm đồng
Thoạt tiên mua tía tiền gà,
Tiền rưỡi gạo nếp với cha đồng trầu.
Trở lại thiết lập sáu đồng cau,
Tiền rưỡi miếng thịt, bó rau củ mười đồng.
Có gì nhưng mà tính chẳng thông?
Tiền rưỡi gạo tẻ, sáu đồng chè tươi.
Ba mươi đồng rượu, đại trượng phu ơi!
Ba mươi đồng mật, nhị mươi đồng vàng.
Hai bát nước mắm rõ ràng,
Hai bảy mười tứ kẽo cánh mày râu hồ nghi.
Hai kiểu mốt đồng bột đun nấu chè,
Mười đồng nãi chuối, chẵn thì một quan.
*
Cứ dòng giọng chàng, chị em trong bài ca dao này thì chắc hẳn rằng đây là 1 trong cuộc đối đáp giữa một song vợ ông xã trẻ. Anh ông xã giao mang lại cô bà xã một quan tiền nhằm đi chợ. Cứ theo lời cô bà xã kể ra thì cô cài đặt gà, cài thịt, sở hữu rau, download rượu, download mật, sở hữu bột nấu nướng chè, download gạo nếp tẻ, trầu cau, cài chè tươi, cài nước mắm, mua chuối cùng vàng mã tức giấy tiền tiến thưởng bạc.
Chắc là nhà có giỗ kỵ, bạn ta mới tậu nhiều lắp thêm như vậy. Tội nghiệp cho cô bà xã trẻ, chợ thời xa cơ mà cô gánh từng ấy máy thì cô bắt buộc mệt lắm lắm. Họ cứ tưởng tượng cảnh anh ck trẻ năm khểnh trong nhà xem sách, đông đảo cuốn Tứ thư, Ngũ gớm tự đời nảo không lẽ truyền lại, thỉnh thoảng lại vớ loại điếu, rít một hơi thuốc lào. Cả anh ông chồng lẫn mấy cuốn sách chú ý qua đều rất là vô tích sự. Cô bà xã trẻ gánh một trọng trách về đến. Cô chỉ vừa kịp chào ông chồng, vừa kịp lột cái khăn mỏ quạ xuống còn chưa kịp quạt đến ráo những giọt mồ hôi vì đường xa, nhiệm vụ và tất nhiên là chưa hết mệt thì anh ông chồng trẻ đang xà đến, anh lục lọi gần như thứ cô bà xã vừa tải và dùng đôi tay khéo léo của chính mình chèn xếp cho vừa khéo một gánh. Táy máy xong, anh chồng hỏi cô vợ:
-Sáng nay tôi chuyển cô một quan liêu tiền, cô mua đông đảo gì mà hết nhẵn hầu hết một quan tiền?
Nghe anh ông xã xẵng giọng, cô bà xã chưng hửng, tuy vậy cô vẫn dịu dàng giải thích, cô nhắc ra từng món. Món này chi phí rưỡi, món kia mười đồng. Cô nhắc vanh vách êm ả dịu dàng nhưng cô cũng hóm hỉnh lắm: tía mươi đồg rượu nam nhi ơi! Đành rằng giỗ kỵ là phải bao gồm rượu cúng, nhưng làm những gì đến những cha mươi đồng nếu chưa phải chạy vào miệng cánh mày râu và mấy ông bạn bọn ông vô tích sự của chàng?
Hai bát nước mắm rõ ràng
Hay bảy mười bốn kẻo nam nhi hồ nghi!
À, thì ra anh ông chồng trẻ này nghi ngờ điều bỏ ra đây. Nghi loại gì? cần rồi! Anh nghị vk bớt tiền đi chợ để nạp năng lượng quà! Nghe qua bài toán của cô vợ, tín đồ ta hoàn toàn có thể đoán ra được đó là một song vợ ck son, chưa có con, chính vì trong số hồ hết món quà mà con gái mua về ko thấy gồm quà trẻ con con. Đó là chúng ta đoán mò chũm thôi. Còn vấn đề này thì chúng ta biết chắc: anh ông chồng là fan họ Tào!
Đúng thế! chưa hẳn hậu duệ của Tào tháo thì sao lại nhiều nghi như vậy! Ấy là còn trẻ, còn son sẻ, còn đẹp nhất đấy. Mươi năm nữa anh ta còn đối xử với cô bà xã ấy tệ đến hơn cả nào! thiệt là chiếc anh bầy ông đáng đem ra câu sấu. Nhưng mà may quá, cô vợ thống kê giám sát đâu ra đấy. Anh chồng họ Tào bẽn lẽn quay trở về vớ chiếc điếu kéo một hơi dài rồi lại mơ màng mang đến Cử nhân, Tiến sĩ, bia đá bảng vàng. Còn cô vợ thì liếc xéo ông ck một cái, cặp mắt có đuôi rồi mỉm cười một mình quảy gánh xuống bếp.
Cái lối đo lường và tính toán lẹ xóm đâu ra đấy của cô bà xã trẻ làm anh ông chồng đa nghi tê biết ngay lập tức là anh đã nghi ngại oan cho cô vợ của anh. Nắm nhưng đối với người viết, loại lối tính nhẩm ấy không hẳn là dễ hiểu. Cũng chính vì cô vợ tốt giang ấy đã cần sử dụng đến ba đơn vị tiền tệ trong những lúc tính toán: Quan, tiền, đồng.
Cô lại nói nhanh, món này mấy tiền, món cơ mấy đồng… cùng lại là 1 trong những quan! Thôi thì đành buộc phải ghi xuống giấy rồi hậu xét. Một quan tiền mấy tiền, một tiền mấy đồng?
Về quan tiền, thì nước ta sử lược của nai lưng Trọng Kim cùng Việt sử toàn thư của Phạm Văn Sơn rất nhiều chép rằng hồ Quý Ly phế đơn vị Trần, lập đơn vị Hồ, đặt ra tiền giấy. Tiền giấy có 7 hạng:
-Giấy 10 đồng vẽ rêu bể.
-Giấy 30 đồng vẽ sóng nước.
-Giấy 1 chi phí vẽ đám mây.
-Giấy 2 chi phí vẽ nhỏ rùa.
-Giấy 3 chi phí vẽ nhỏ lân.
-Giấy 5 tiền vẽ nhỏ phụng.
-Giấy 1 quan liêu vẽ con rồng.
Chúng ta dễ đoán ra được một quan là 10 tiền, 1 chi phí là 60 đồng. Tuy thế đó là những năm vào đầu thế kỷ 15.
Thế vừa mới đây hơn nữa thì sao? nước ta sử lược của nai lưng Trọng Kim lúc viết về đời sống xã hội vn đời Nguyễn trước thời điểm Pháp đô hộ có đoạn:
“… Thuở ấy 1 tiền download được 4 chén bát gạo… Người đi làm thuê ranh mãnh lắm thì mới được hàng ngày 1 tiền, ko thì chỉ được 18 hoặc 30 đồng mà lại thôi…”
Cũng dễ đoán – đoán thôi – 1 chi phí là 60 đồng.
Trong cuốn sách “Những trò đùa ở việt nam thời trước” gồm ghi một trò đùa mang tên “Năm tiền, ngay tắp lự quan”. Trong trò chơi này, trẻ con có câu: “Bán một mắt năm tiền, buôn bán hai mắt lập tức quan”. Vậy 1 quan gồm 10 tiền.
*
Cậu học trò Trung học tập Đệ nhất cấp cho và mê thơ Nguyễn Bính thì tính toán dễ dãi hơn. Chú nhớ bài thơ “Trăng sáng vườn chè” gồm đoạn:
“Một quan lại là sáu trăm đồng
Chắt chiu tháng tháng cho ông xã đi thi…”
Rồi chú tính tiếp: 3 chi phí gà, chi phí rưỡi thịt, tiền rưỡi gạo nếp, chi phí rưỡi gạo tẻ là bảy chi phí rưỡi. Trầu 3 đồng, cau 6 đồng, rau xanh 10 đồng, chè tươi 6 đồng, mật nấu trà 30 đồng, rượu 30 đồng, xoàn mã trăng tròn đồng, nước mắm 14 đồng, bột nấu chè 21 đồng, chuối 10 đồng. Cộng 150 đồng.
7,5 tiền + 150 đồng = 600 đồng.
Dễ quá! Một quan 10 tiền, một tiền 60 đồng!
*
Hai học đưa Lê Văn Đức và Lê Ngọc Trụ cũng đồng ý là cô vk trẻ ấy đo lường đúng và không có bớt chi phí chọ để ăn uống quà. Như anh ông xã đa nghi kia vẫn nghĩ.
Xem thêm: Xem Phim Bác Sĩ John (2019) Vietsub 16/16, Bác Sĩ John
Tự điển vn chú thích:
Quan: Đơn vị tiền tệ thời xưa gồm 10 tiền hay 600 đồng.
Thí dụ:
Chị kia tất cả quan chi phí dài,
Có bị gạo nặng, coi ai ra gì!
(Ca dao)
Tiền: Một chi phí là 1 phần mười của quan xưa, bằng 60 tiền kẽm.
(Lê Văn Đức, Lê Ngọc Trụ – từ điển Việt Nam).
Tại sao lại là quan liêu tiền dài? “Một quan là sáu trăm đồng…”. Giả dụ một đồng kẽm chỉ dày 1,5 milimetre thôi thì quan tiền tiền xưa ắt bắt buộc dài ít nhất 900 milimetres, sát một mét. Và bí quyết gọn nhất là fan ta luồn một gai dây vào chiếc lỗ vuông sinh sống giữa đồng tiền kẽm cùng xâu lại cùng nhau rồi mặc vào vai nhưng mang đi. Chiếc xâu quan liêu tiền ấy nhiều năm lắm.
Một quan tiền tiền lâu năm đủ làm một chiếc đám giỗ, và nó có mức giá trị bởi mười ngày lương của thợ thường. Vì thế cái quan tiền lâu năm và cái bị gạo nặng mới khiến cho chị kia không coi ai ra gì!
*
Anh ông xã này là 1 trong anh bầy ông đa nghi với tính tình có vẻ như keo kiệt. Anh nghi cái gì? Anh nghi cô bà xã trẻ của anh sút tiền chợ để ăn quà!
Theo chỗ họ biết thì xưa nay các bà, những cô là chúa nhiều nghi. Nhưng dường như sử sách lầm lẫn làm sao này mà người ta lại khẳng định một phương pháp rất bất công rằng ông bọn ông Tào dỡ là thánh tổ của cái nghề đa nghi.
Anh ông xã trẻ hạch hỏi vk về khoản tiền chợ tuy chúng ta Tào và dòng thói đa nghi rất đáng để chê trách, mà lại điều anh ta ngờ vực không bắt buộc là trọn vẹn vô lý. Chắc chắn là là cái kinh nghiệm nghi ngại cô vợ xà xẻo tiền chợ để ăn uống quà là do bà người mẹ của anh truyền cho. Còn ai rành các cô dâu bằng những bà chị em chồng! các bà trước khi trở thành mẹ ông xã đã từng là bé gái, có tác dụng dâu, rồi bắt đầu trở thành người mẹ chồng. Cầm thì gớm nghiệm của những bà mẹ chồng ấy toàn là kinh nghiệm tay nghề thực tế!
Hãy nghe một bà mẹ ck ở Hội An dặn con dâu lúc cô nhỏ dâu này sắp cắp thúng đi chợ:
Hội An có lắm thức ngon
Nhịn mồm, nhịn mồm cho ck con nó đặng nhờ!
Bà mẹ chồng này nói phải. Bà biết rõ, quá rõ Hội An là một cái chợ có lừng khừng bao nhiêu là thức ngon thức khéo, và khi bà dịp còn là một trong cô dâu Hội An bà đã từng bớt tiền chợ để hưởng thụ những món ấy!
Vậy ra nạp năng lượng quà vặt sống chợ là dòng ngón nghề gia truyền riêng của những bà, những cô? có lẽ rằng thế! có lẽ thôi bởi vì chẳng riêng gì ở khu vực chợ búa, còn các nơi không giống nữa, đá quý bánh dường như cũng chỉ được gia công ra để phục vụ riêng mang lại giới tóc dài, tức giới tóc uốn phi dê, tóc thề, tóc kẹp, tóc đuôi gà, tóc đuôi… ngựa.
Chẳng nói đâu xa, cứ ngay lập tức trước cửa những trường học tại một nước – nước nước ta Cộng Hoà – cóc, ổi, me, chùm ruột ngâm ngập nước cam thảo chấm mắm ruốc, ô mai, đậu đỏ, bánh lọt, mười tám loại chè, hai mươi mốt một số loại bánh và bố mươi nhiều loại kẹo bạn ta không tạo sự để xuất bán cho nam sinh. Đám phái mạnh sinh chẳng lúc nào chú ý đến các quà bánh ấy. Những chú ấy, khi đến tuổi mọc được rất nhiều sợi râu mép đầu tiên, tập ghép vần những bài bác thơ tình ko tên đầu tiên thì chỉ tiêu thụ gồm mỗi món cà phê và dung dịch lá. Bự tí nữa, khi bị những nhỏ vi trùng dễ thương của căn bệnh tương bốn và căn bệnh thất tình xâm nhập cơ thể, các chú bắt đầu thêm một đồ vật nữa là bia. Nạm thôi!
Vậy thì ăn uống quà lặt vặt là dòng ngón nghề gia truyền chỉ được phổ biến giới hạn vào giới các cô, những bà từ nam giới chí Bắc, từ bỏ miền ngược tới miền xuôi.
Anh chồng trẻ trong bài ca dao được in ở quyển Quốc văn Giáo khoa thư tuy tất cả đa nghi, nhưng dòng nghi ấy cũng có lý do chính đáng chứ không phải là nghi bóng, nghi gió.
*
Tuy gặp mặt phải anh ông chồng keo kiệt và đa nghi, mà lại cô vk trẻ vẫn không đem gì làm cho phiền lòng. Cô vẫn dịu dàng êm ả giải thích, đo lường và thống kê từng món mang đến ông ck nghe. Ví dụ là cô không giảm ra đồng nào để ăn quà – một chuyện mà trong khi tất cả lũ bà trên thế giới – trừ nước vn ta – vẫn làm mọi khi đi chợ, cô vk trẻ rước theo một quan lại tiền cùng cô cài đặt hết nhẵn một quan tiền tiền, ko chừa riêng cho chính mình một đồng nào để nạp năng lượng quà!
Cô bị nghi oan nhưng cô vẫn vui vẻ. Cô lại lanh lợi, nhanh nhẹn đo lường và thống kê đâu ra đấy. Cô xuất sắc giang hơn những cô váy đầm Mỹ bây giờ, chỉ năm với bảy cũng yêu cầu dùng máy tính. Anh ông chồng tuy nghi vấn không đúng bạn mà cô vãn ko trách cứ giờ nào. “Ba mươi đồng rượu nam giới ơi”… “Hai bát nước mắm rõ ràng. Nhì bảy mười bốn kẽo cánh mày râu hồ nghi…” lắng đọng đến núm thì thôi! Cô hẳn là 1 cô bà xã lý tưởng mà bất cứ đàn ông đàn ông nào của nước phái nam ta cũng mơ ước.
Chả biết gần như cô bà xã trẻ giỏi giang, lanh lợi, dễ thương như vậy thời nay có còn ko nhỉ? Sao mà thời trước các bà, các cô lại siêng năng nuôi ông xã hơn bây giờ? đông đảo anh chồng hết sức vô tích sự: “Dài sườn lưng tốn vải ăn uống no lại nằm” chũm mà cũng khá được các bà, các cô bấm đốt tay tính toán:
Một quan tiền là sáu trăm dồng
Chắt chiu tháng tháng cho ck đi thi…
Các cô vợ đời xưa cơ mà nhà thơ Nguyễn Bính đã tả ra trong bài xích “Trăng sáng vườn cửa chè” thật là một trong những cô bà xã đáng giá. Còn cái anh ông xã dài lưng tốn vải kia new thật là tệ làm cho sao. Chỉ tất cả mỗi vấn đề học thôi nhưng mà cũng buộc phải đợi cô vợ:
Em hằng khuyên nhủ sớm, khuyên trưa!
Cái thứ lũ ông ấy là chiếc thứ bầy ông một chục bố đồng. Còn cô bà xã quả là cô vợ ba trăm một chị.
Ba đồng một chục bầy ông,
Mua về ta cho vô lồng ta chơi!Ba trăm một chị lũ bà,
Mua về ta trải chiếu hoa đến ngồi!
(Ca dao).
Tính mang đến kỹ tía trăm một chị và bố đồng một chục, fan ta thấy thời ấy đàn bà đáng giá đúng một ngàn lần đàn ông. Núm nhưng tại sao cô bà xã đáng giá ba trăm cơ lại đi tảo tần chợ sớm, chợ trưa nhằm nuôi báo cô một anh ông xã đáng giá ba cắc bạc?
Các cô vk khôn ngoan lanh lợi đáng giá cha trăm ấy nuôi báo cô một anh chồng ăn no lại nằm là cô vk ấy khôn lắm. Cô ấy ngóng một ngày:
Chồng em cỡi chiến mã vinh quy
Hai bên tất cả lính hầu đi dẹp đường.
Các cô vợ ấy nuôi chồng theo kiểu người ta nuôi… heo khu đất ấy mà! những cô chả lẩn thẩn đâu. Không tồn tại các ông cha đồng một chục dài lưng tốn vải vóc ấy thì các cô chừng nào bắt đầu trở thành bà Tú, bà Cử, bà Bảng, bà Nghè, bà quan!
Bài thơ của ông Nguyễn Bính tốt thì thật là hay, nhưng cũng đều có chỗ mà tất cả các ông học tập trò dài sống lưng cách phía trên một trăm năm quay trở lại trước rất nhiều không thích. Đó là loại chỗ:
Em hằng răn dạy sớm, khuyên nhủ trưa,
Anh chưa thi đỗ thì chưa… rượu cồn phòng!
Cái điều kiện đề ra mới nghiêm ngặt làm sao! Anh dài sườn lưng lười học cho đâu nhưng nghe cái đk này cũng đề xuất học đến vỡ mật!
*
Các cô nói cầm cố thôi, ai tin thì cứ tin, ông Nguyễn Bính có tin thì tùy ông. Bạn viết không tin tí nào! bởi vì người viết bài này đi hỏi nhiều người nhưng chưa có ai trả lời một cách đúng đắn rằng bạn con bự nhất của phòng thơ Tú Xương được xuất hiện mười tháng sau khi ông nai lưng Tế Xương thi đỗ Tú Tài tốt là đã làm được sinh ra trước khi đó.
Anh học trò kia cưới vợ. Đêm tân hôn anh rụt rè nắm tay cô bà xã trẻ:
-Nhà nó ơi! Tôi thương nhà nó lắm! Tí… nhé!
-Không được! đơn vị nó cần cố học, thi đỗ đã!
Anh ck mới thở dài, ra phòng bên cạnh đốt đèn lên phát âm sách. Đêm sau, tối sau nữa cũng thế. Anh học trò từ bỏ nhủ:
-Thôi thì đành vậy, lo học nhằm thi đến đỗ new được!
Rồi tối nào anh cũng chong đèn học đến ngủ gục tại bàn học, anh không màng gì nữa. Đến tối thứ sáu, vật dụng bảy gì đấy, sẽ giờ tí canh tía mà anh vẫn tồn tại chong đèn học. Anh học say sưa quên hết sự đời thì anh chợt giật mình, một bàn tay đặt lên vai anh, với anh nghe một tiếng nói bẻn lẻn:
-Nhà nó ạ! Khuya lắm rồi, đơn vị nó đi nghỉ ngơi đi chứ! Hồi sáng này em có đi xem bói. Thầy nói tuổi nhà nó giỏi lắm đấy, tương lai thế nào thì cũng thi đỗ làm quan. Thầy nói trước sau gì đơn vị nó cũng thi đỗ. Thôi thì… thôi thì… Chứ mon mười năm sau mới tất cả khoa thi. Công ty nó, công ty nó… đi vào mà nghỉ… nhé!
Nhé thì nhé! Anh học trò vội vàng vã xếp sách lại. Phải, tối khuya lắm, giờ đồng hồ tí canh tía rồi!
Một anh học tập trò có tòa nhà tranh làm việc vườn chè kể với người viết như vậy, không biết anh tất cả thêm thắt gì không? Chứ hôm anh nhắc chuyện, mẫu vườn chè trăng sáng lắm.
*
Trên khu đất tỵ nạn hiện thời vẫn gồm có bà đi làm việc assembler, có tác dụng tóc, làm nails, chắt lọc tháng tháng nuôi các ông lâu năm lưng tới trường lại bằng bác bỏ sĩ, kỹ sư. Nhưng chắc hẳn rằng chẳng còn ai đề ra cái đk chết bạn như xưa. Vả lại ở xứ người, nếu chịu đựng học là đã thi đỗ, cái đk ấy mà đề ra thì nhanh chóng muộn gì rồi cũng được. Đâu có phải thi cử khó khăn như thời ông Tú:
Tám khoa chưa lành phạm ngôi trường quy!
*
Hai bát nước mắm rõ ràng,
Hai bảy mười tứ kẻo phái mạnh hồ nghi.
Nước mắm bảy đồng một chén. Đàn ông bố đồng một chục. Ví như chục là mười hai, tức chục đủ đầu, bố chục lũ ông new được một bát nước mắm. Phải chăng thay dòng thân phận bọn ông và nặng nề rứa là cái nhiệm vụ của lũ ông kiếm ngựa cho mình và kiếm võng cho vợ để:
Ngựa anh đi trước, võng cô bé theo sau.
Có thế thì những cô bắt đầu chịu lép mà lại nuôi những anh học tập trò. Mới tất cả cảnh anh ông chồng nghi ngờ bậy bạ nhưng mà cô vợ chẳng phiền lòng. Cô vk hiền như vậy, giỏi như vậy, tính nhẩm hoặc như vậy, không bớt tiền chợ để ăn uống quà thì cố định là chỉ nước nam ta mới có.
Một nickel rau, 2 dimes gạo nếp, một quarter thịt, bố cents trầu, 1 dime gà, 3 nickles gạo tẻ, 6 cents cau, 2 cents giấy đá quý mã, 2 nickles mật, 4 cents bột đun nấu chè.
Đố cô vk Mỹ nào tính nhẩm mà làm được một bài thơ? Chỉ có bọn bà đàn bà nước Nam cơ mà thôi. Những bà, các cô nước Nam giỏi thế nên bầy ông nước Nam không nhiều thấy fan râu xồm mà thường là râu quặp.
Một quan lại là sáu trăm đồng. Cha trăm một chị đàn bà.
Một bà đôi mắt xanh, tóc vàng giá từng nào thì chả rõ, nhưng chắc chắn là là tất yêu hơn nửa quan, tức năm tiền, tức là ba trăm đồng. Chắc hẳn rằng như thế. Có khi nào người ta nghe các nữ ca sĩ Mỹ hát:
Trăm cents là đúng một đồng
Chắt chiu tháng tháng cho chồng đi thi…
Chả khi nào cả. Thế thì một quan liêu là sáu trăm đồng vẫn hơn. Tuy vậy thỉnh thoảng cũng có quan chi phí dài với bị gạo nặng làm cho phiền đàn ông một tí, dẫu vậy hiếm lắm. Quan tiền tiền sáu trăm ấy vừa làm cho được bữa giỗ vừa để chắt chiu cho ông chồng đi thi.
Quí lắm đấy! Ở nước Nam new có. Một quan liêu là sáu trăm đồng…
LÃO MÓC
(Trích NGUYỄN THIẾU NHẪN TUYỂN TẬP, quyển sách dày trên 1,200 trang. Sách đã do vn Văn cây viết Hải Ngoại/Tây Bắc Hoa Kỳ & tuần báo giờ Dân xuất bạn dạng và phân phát hành. Vào tháng 1 năm 2010 sẽ xây dừng Tập I).
